Algemeen
De West-Vlaamse gemeente Ruiselede maakt deel uit van het arrondissement Tielt en flirt in het oosten met de grens van de Provincie Oost-Vlaanderen. Buurgemeenten zijn Wingene, Tielt, Beernem en Aalter.
Ruiselede bleef tijdens de fusiebewegingen van de jaren 1970 een kleine maar onafhankelijke gemeente te blijven, ondanks een beperkt inwonersaantal. De gemeente (3020 ha) bestaat uit drie belangrijke woonkernen – Ruiselede Centrum, Doomkerke en Kruiskerke- en enkele gehuchten (waaronder Axpoele).
Ruiselede is ook gekend als Molendorp. Een titel die de gemeente te danken heeft aan de vele molens die hier in het verleden werkzaam waren. Hostens Molen (Kruiswegestraat) en de Knokmolen (Knokstraat) zijn hiervan nog de enige actieve restanten. Het waren trouwens de feestelijkheden rond de gerestaureerde Hostens Molen, getroffen door een obusinslag tijdens WOII, die eind jaren 1950 de aanleiding gaven tot de organisatie van de Molenfeesten. Deze Molenfeesten vinden nog steeds driejaarlijks plaats.
Ruiselede ligt ongeveer halfweg tussen Tielt en Aalter (met toegangscomplex tot de autosnelweg en treinverbindingen met o.a. Oostende, Gent en Antwerpen).
De gemeente bevindt zich bovendien in de stedendriehoek Brugge-Kortrijk-Gent en in de driehoek die gevormd wordt door de wegen A17 (Kortrijk-Brugge), de E40 (Brugge-Gent) en de E17 (Gent-Kortrijk). Ruiselede wordt in het zuiden doorsneden door de N37 die Tielt met de E40 verbindt. Hierdoor is Ruiselede op een afstand van 5 km direct verbonden met het autosnelwegennet.
Ondanks deze centrale ligging en de nabijheid van grote wegen en woonkernen mogen we Ruiselede gerust een groene, stille oase noemen. De gemeente telt dan ook heel wat bossen, open velden en een landschapspark en wordt doorkruist door diverse fiets- en wandelnetwerken.
Wapenschild
In 1847 kreeg de gemeente Ruiselede het wapenschild van de heren van Axpoele als gemeentewapen (Koninklijk Besluit 28 augustus 1847).
Het schild in sabel (zwart) heeft een hoofd van zilver, beladen met een hoekige dwarsbalk van keel (rood). Men baseerde zich hierbij op een document van eind 15e eeuw (Rijksarchief Gent, Algemeen Familiefonds, nr. 6724, f° 8 r°).
De gemeentelijke vlag (twee gelijke horizontale banen van wit en zwart met op het wit een rode hoekige dwarsbalk) werd vastgelegd bij beslissing van de gemeenteraad van 27 september 1985 en goedgekeurd bij Ministerieel Besluit van 2 december 1985.
De beschrijving van het wapenschild uit 1845 werd aangepast in 1993 (ministerieel besluit 1 maart, verschenen in het Belgisch Staatsblad van 21 juni 1994).
Bron: Heemkundige Kring ‘Oud Ruysselede’, archiefdocumenten gemeentebestuur
Troeven
De Sint-Caroluskerk in de parochie Doomkerke is als ‘kathedraal te lande’ een pareltje van neogotische bouwkunst met veelkleurig interieur en bijzondere decoratieve details. Bezoeken kan op aanvraag. Ook de Onze-Vrouw-ten-Hemelopnemingkerk in de Ruiseleedse dorpskern is beslist een bezoekje waard, zeker als je weet dat de geschiedenis van deze kerk al in de 10e eeuw begint en het gebouw doorheen de eeuwen heel wat moest doorstaan. Vooral het interieur is heel bijzonder.
Rechtover deze kerk vinden we het gemeentehuis terug. Volgens een lokale legende wilde het toenmalige liberale gemeentebestuur met de bouw van dit monument én vooral met de toren ervan de rechtstreekse concurrentie aangaan met de (katholieke) kerktoren. Het gemeentehuis werd gebouwd tussen 1873 en 1876 door architect Henri de Fernelmont en is een mooi voorbeeld van 19e-eeuwse profane neogotiek. Dit gemeentehuis trekt vooral de aandacht met haar bijzondere gevelversiering (met verwijzingen naar de Gulden Snede), het speciale grondplan en enkele in het oog springende interieuritems.
Ooit telde het molendorp Ruiselede meer dan tien molens. Enkel Hostens Molen en de Knokmolen blijven vandaag over en worden regelmatig in werking gesteld. Hostens Molen is een 18e-eeuwse ronde stenen stellingmolen die gebruikt werd als een graan- en oliewindmolen. Hij kreeg in de 20ste eeuw ook de naam Kruiswegemolen of Hostens Molen en is sinds de aankoop door de gemeente in december 1997 ook gekend onder de naam gemeentemolen. Hostens Molen is elke 1e zondag van de maand geopend en kan door groepen bezocht worden op aanvraag. De Knokmolen dateert uit 1840 en is een beschermd monument sinds 1958. Het is een bakstenen stellingmolen waar niet alleen graan werd gemalen maar ook olie geplet werd uit lijnzaad. Deze molen is privébezit. Bezoek is mogelijk via deze website.
Nog bijzonder zijn de vele beschermde monumenten, dorpsgezichten en landschappen in de gemeente.
In de puntvormige uitloper van de gemeente ligt een landschappelijk waardevolle en historische site met een zeer eigen karakter: het Sint-Pietersveld. Hier werd in de 1837 eeuw een suikerfabriek gevestigd. Dit economische initiatief was echter geen lang leven beschoren. Een decennia later werden de gebouwen van de fabriek in gebruik genomen als hervormingsschool voor jongens (ook wel Rijksopvoedingsgesticht genoemd). Vandaag is hier het Penitentiair Landbouwcentrum en de gemeenschapsinstelling voor bijzondere jeugdzorg ‘De Zande’ gevestigd.
Genieten in de natuur
Ruiselede is een groene, stille oase tussen drukke verkeersaders en grote steden. De gemeente telt dan ook heel wat groene zones waar het heerlijk vertoeven is.
Doomkerke en Kruiskerke
De parochies Doomkerke en Kruiskerke vormen als het ware 'toegangspoorten' tot de groene long van Ruiselede.
In de nabijheid van Kruiskerke, vroeger ook wel het 'Ruiseleeds Veld' genoemd vindt u de 'Vorte Bossen' en het 'Parochieveldbos' en de prachtige natuurlijke vijver 'De Visserij'. De vijver vormde in feite de bron van de Wantebeek en lag in het voormalig visvijvergebied van de Gheeraertsvijvers. Vooral bij oudere Ruiseledenaren roept dit bos herinneringen op omdat de schooljeugd er kwam zwemmen. Ingang langs de Krommekeerstraat en de Bruwaanstraat, waar ook een schaatsweide werd aangelegd en waar de avontuurlijke kinderwandeling 'Expeditie Kruiskerke' start.
Met de wandelbrochure 'Wandeling door 't Ruiseleeds Veld' in de hand leert u meer over de geschiedenis van dit gebied.
Het kleine Doomkerke heeft heel wat troeven. Het natuurgebied 'De Gulke Putten' ligt heel nabij en ook hier kan u inpikken op diverse wandelingen en fietsroutes. Bijzonder in Doomkerke is de aanwezigheid van het Landschapspark Disveld met toegang naast de pastorij. Het Disveld werd in 2010 geopend en bevat een speelweide, een waterpoel, een boomgaard, een weide met schapen en diverse educatieve tools. Het is een ideale picknickplaats of het perfecte rustpunt tijdens de wandelingen of fietstochten die langsheen het park trekken. Het is er niet aan te zien, maar Doomkerke heeft best een woelig verleden achter de rug. Op het einde van de 19e eeuw en het begin van de 20e eeuw emigreerden heel wat Doomkerkenaren en inwoners uit de nabije regio naar de V.S.A en Canada. Diverse scheepvaartagenten brachten er tickets voor een overtocht met de Red Star Line, de White Star Line of de Cunard Line aan de man. Eén van hen deed dit vanuit het huidige Café New York. Ook WOI ging in Doomkerke niet ongemerkt voorbij. Vooral de aanwezigheid van een vliegveld nabij het Rijksopvoedingsgesticht bracht heel wat Duitse soldaten naar de parochie. Tijdens WOI was er een machinegeweerschool, testte men gasmaskers uit in de melkerij en zag men er een neerstortende Zeppelin voorbijvliegen. Meer informatie hierover leest u in de brochure 'Van Red Star Line tot Zeppelin' (verkrijgbaar bij de toeristische dienst) of via de digitale Storymap over WOI in Doomkerke die u ook via smartphone of tablet kan raadplegen (best via Google Chrome).
Cultuur
Cultuurliefhebbers komen in Ruiselede zeker aan hun trekken. De vele historische panden in de dorpskern en de interessante beschermde gebouwen en monumenten in de drie woonkernen zijn voorbeelden van bijzonder lokaal bouwkundig erfgoed.
Op muzikaal vlak is Ruiselede de thuisbasis van twee ‘beroemdheden’. Blues & Jazzclub Banana Peel bouwde doorheen die decennia een goede reputatie uit, over de gemeentegrenzen heen. Ook pianogigant ‘Piano’s Maene’ bouwt al 3 generaties lang aan het succes. Zaakvoerder Chris Maene is actief in binnen- en buitenland, maar bleef zijn geboortedorp altijd trouw. Hij heeft er nog steeds zijn woning met pianomuseum (te bezoeken op aanvraag) en een verkoops- en fabrieksgebouw met concertzaal.